ศูนย์วัฒนธรรมชาวเลบ้านแหลมตุ๊กแกแห่งนี้ถูกสร้างขึ้นบนพื้นที่ 4 ไร่เศษ ใกล้ทางเข้าหมู่บ้านสึนามิ ม.4 ต.รัษฎา เพื่ออนุรักษ์วิถีชีวิตและภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวเลอูรักลาโว้ยหรือชาวไทยใหม่ ซึ่งเป็นกลุ่มชาวเลดั้งเดิมที่อาศัยอยู่ในเกาะภูเก็ตมาเป็นเวลาช้านาน แต่อาคารดังกล่าวกลับไม่เคยได้เปิดใช้เลย ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา ซึ่งเดิมคาดว่าจะทำการเปิดใช้ปลายปี 2555ภายหลังจากท้องถิ่นได้รับมอบอาคารจากจังหวัด ตัวอาคารกลับถูกทิ้งร้างไม่ได้รับการเหลียวแล หรือใช้ประโยชน์จากงบประมาณแผ่นดินที่ลงทุนไปแต่อย่างใด
รูปแบบอาคารเดิมได้ถูกออกแบบให้มีลักษณะคล้ายลอบดักปลาของชาวเล เพื่ออนุรักษ์วิถีชีวิต และภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวเล โดยตัวอาคารจะแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ส่วนแรก อาคารจัดแสดงนิทรรศการ ภายในมีนิทรรศการถาวร กิจกรรมสาธิต ห้องสมุด ส่วนที่ 2 เป็นส่วนต้อนรับ ขายของที่ระลึก นักท่องเที่ยว ส่วนที่ 3 เป็นอาคารกิจกรรมมีลานน้ำพุ เวทีกลางแจ้ง และสวนสาธารณะ
นายภูดิท รักษาราษฎร์ นายกเทศมนตรีเทศบาลตำบลรัษฎา เปิดเผยกับ ข่าวภูเก็ต ว่า “สภาพปัจจุบันของศูนย์วัฒนธรรมชาวเลบ้านแหลมตุ๊กแก นั้นมีสภาพที่ทรุดโทรมจริง อาคารดังกล่าวถูกสร้างขึ้นมาสูญเปล่าเพราะแทบจะใช้งานไม่ได้เลย การสร้างศูนย์ฯครั้งใหม่นี้อยากให้เป็นการสร้างที่ใช้งานได้จริงและใช้ได้ครอบคลุม ที่สำคัญคือต้องเป็นประโยชน์แก่ชาวเลอูรักลาโว้ยเป็นสำคัญ”
ทั้งนี้ นายกเทศมนตรีได้อธิบายเหตุผลว่าทำไม อาคารดังกล่าวจึงไม่ได้ถูกใช้ประโยชน์ ตามแผนที่วางเอาไว้แต่ต้น โดยกล่าวว่า ภายหลังจากที่ได้รับมอบอาคารดังกล่าวมานั้น ทางท้องถิ่นไม่สามารถนำอาคารมาใช้ประโยชน์ได้ เนื่องจากอาคารไม่ตรงจุดประสงค์ของชาวบ้าน และวัสดุอุปกรณ์ก่อสร้างก็มิได้ทนแดด ทนฝน หรือเหมาะสมกับพื้นที่
“เราจึงนำจุดนี้มาเป็นบทเรียน เพื่อที่จะให้ศูนย์ฯใหม่มีความเหมาะสม และสามารถใช้ประโยชน์ได้จริง โดยจะใช้วัสดุที่ทนแดดทนฝน” นายภูดิท กล่าว
ศูนย์ใหม่จะมีการนำเอาเทคโนโลยีเข้ามาใช้ มีนำเสนอวิดีทัศน์เกี่ยวกับความเป็นมา วิถีชีวิต และเอกลักษณ์ในการดำรงชีพของชาวอูรักลาโว้ย และมีการนำเสนอวิถีชีวิตการประมงของชาวเล เป็นภาษาต่างๆ ถึง 4 ภาษา
“เท่าที่วางแผนไว้คือจะมีการแบ่งห้องต่างๆและมีการนำเสนอวิดีทัศน์เกี่ยวกับความเป็นมา วิถีชีวิต และเอกลักษณ์ในการดำรงชีพของชาวอูรักลาโว้ยเป็นภาษาต่างๆเช่น ไทย อังกฤษ รัสเซีย จีน และมีการนำเสนอวิถีชีวิตการประมงของชาวเล ใช้ลอบดักปลาอย่างไร ใช้อวนแบบไหน เมื่อชมการนำเสนอเสร็จก็จะมีตลาดประมงให้นักท่องเที่ยวได้เลือกซื้ออาหารทะเลซึ่งชาวบ้านจะได้นำสัตว์ทะเลที่จับได้มาขายสร้างรายได้ด้วย” นายภูดิท กล่าว
นายเดชาคนี ลีลานนท์ ปลัดเทศบาลตำบลรัษฎา ได้กล่าวถึงศูนย์วัฒนธรรมฯ แห่งนี้ว่า “ตอนนี้ทางเทศบาลกำลังอยู่ในช่วงศึกษาแผนการในการปรับปรุงศูนย์ฯ โดยวางแผนว่าจะรื้อสิ่งก่อสร้างเก่าออกและสร้างใหม่ทั้งหมด โดยจะเพิ่มเติมเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมและวิถีชีวิตชาวบ้านเข้าในรูปแบบ 4 มิติ ซึ่งงบประมาณที่ตั้งเอาไว้จะอยู่ที่ 50 ล้านบาท โดยงบที่ใช้สร้างศูนย์ฯเดิมที่จะรื้อออกนั้นทั้งสิ้นอยู่ที่ประมาณ8-10 ล้านบาท ”
“ก่อนหน้านี้ได้มอบหมายให้มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ตในการดำเนินขั้นตอนแรก ซึ่งเป็นขั้นตอนการศึกษาความเป็นไปได้ในการปรับปรุงและสำรวจความคิดเห็นของชาวบ้าน โดยได้มีการทำประชาพิจารณ์ไปแล้วในช่วงปลายปี 2559 ซึ่งเสียงส่วนมากเห็นด้วย และการปรับปรุงครั้งนี้ทางเทศบาลมี 3 เรื่องที่อยากมุ่งเน้น ได้แก่ การอนุรักษ์วิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชาวอูรักลาโว้ย การส่งเสริมการท่องเที่ยวของจังหวัดภูเก็ต และการส่งเสริมการทำมาหากินและสร้างอาชีพให้แก่ชาวบ้าน ซึ่งในการดำเนินการสำรวจครั้งนี้ใช้งบประมาณไปทั้งสิ้น 4.5 แสนบาท” ปลัดกล่าว
“โดยขั้นตอนต่อไปหลังจากนี้ คือการออกแบบสิ่งก่อสร้างและสถาปัตยกรรม ว่าจะออกมาในรูปแบบใด หลังจากนั้นจึงจะทำการหาผู้รับเหมาก่อสร้าง เพื่อคำนวณว่าต้องใช้งบประมาณในการก่อสร้างเท่าไรต่อไป” นายภูดิท กล่าว
